Door Marjolein Janssen en Esther Ottens
Er komen steeds meer mogelijkheden om online vipassana-meditatie te beoefenen. Niet alleen in het Engels, maar ook in het Nederlands. Hoe werkt dat eigenlijk, online mediteren?
Dhamma-inspiratie
Mediteren is goed voor ons, dat wisten we natuurlijk al. Inmiddels is er ook wetenschappelijk bewijs voor de positieve effecten die meditatie heeft op ons leven, onze gezondheid en de hoeveelheid stress die we ervaren. Misschien dat mindfulness daarom zo booming is en de apps met gratis begeleide meditaties niet meer op twee handen te tellen zijn. Ook kunnen we via dharmaseed.org en audiodharma.org al langere tijd Engelstalige dhamma-lezingen van de grote internationale meditatiecentra downloaden.
Door deze en andere mooie toepassingen kunnen we tegenwoordig op elk moment van de dag dhamma-inspiratie opdoen. Dit biedt ons ongekende ondersteuning op ons pad naar meer geluk en vrijheid. Als we even een steuntje in de rug nodig hebben, kunnen we een begeleide meditatie beluisteren. En als we ons willen verdiepen in een bepaald onderwerp, downloaden of streamen we een dhamma-talk. Het is een uitkomst dat we de dhamma in een handomdraai op onze smartphone of computer tot onze beschikking hebben. Via internet kunnen we wanneer we willen en in ons eigen tempo de dhamma tot ons laten komen.
Online sangha's
Geleide meditaties en dhamma-talks vormen een waardevolle inspiratiebron, maar een sangha is minstens zo belangrijk. De Boeddha zei tegen Ananda, zijn neef en assistent, dat spirituele vriendschap niet het halve, maar het héle heilige leven is. Met andere woorden: spirituele vriendschappen zijn noodzakelijk op ons pad. De mogelijkheden om deze te ontwikkelen worden steeds talrijker, want inmiddels zijn er ook diverse online initiatieven die ons een sangha bieden.
Deze online sangha-bijeenkomsten bieden een andere ervaring dan een meditatie-app of een opname van een dhamma-talk. Tijdens een online sangha-avond mediteer je samen in een groep, via videobellen. Iedereen kan met een speciale code of link de virtuele meditatieruimte in, gewoon vanuit de eigen huiskamer, slaapkamer, zolder, keuken, meditatiekamer of, in de zomer, zelfs de tuin. Het enige wat je nodig hebt is een computer, laptop, tablet of smartphone en een internetverbinding.
Hoe goed werkt dit nu eigenlijk, online bij elkaar komen als sangha? Online sangha-bijeenkomsten zijn anders dan reguliere bijeenkomsten op een plek in de stad. Je zit immers niet fysiek bij elkaar. Toch ervaren deelnemers wel degelijk de energie en de ondersteuning van een groep mensen die samen mediteren. Zoals een deelnemer aan een online sangha-avond na de eerste keer meedoen zei: ‘Ik had gedacht dat er geen groepsenergie zou zijn, het is maar via de computer, maar tot mijn verbazing was er echte verbinding. Het was heel prettig om online samen te mediteren.’ Een andere deelnemer merkte op:
‘Ik ben vooral blij dat ik mijn huis niet uit hoef en toch de voordelen kan ervaren van de ondersteuning van een sangha.’
Videochat
De techniek die gebruikt wordt voor veel van de online meditatiebijeenkomsten is een video-chatprogramma dat Zoom heet. Zoom is een soort Skype, waar veel mensen al langer mee bekend zijn. Maar anders dan bij Skype heb je voor Zoom als deelnemer geen account nodig, en bovendien is het simpel en intuïtief in het gebruik. Er zijn mensen van boven de 80 die er met groot gemak gebruik van maken.
Tijdens Zoom-bijeenkomsten komt iedereen de virtuele meditatieruimte in en is iedereen zichtbaar voor de andere deelnemers middels een eigen videobeeldje. De verschillende videobeeldjes worden gerangschikt op het scherm afhankelijk van het aantal deelnemers, maar ook van het apparaat dat je gebruikt. Op een smartphone passen er minder dan op een computerscherm. Degenen die er niet op passen worden op een volgende pagina geplaatst, waar je naartoe kunt swipen of klikken. Ook is er de zogenaamde ‘speaker view’-optie, waarbij de spreker groot in beeld is en de rest van de deelnemers in een kleine balk bovenaan worden getoond.
Even wennen
Voor velen is het even wennen om zichzelf en andere deelnemers in beeld te zien, maar na verloop van tijd ontstaat er waardering voor de mogelijkheid om elkaar in beeld te hebben, want dit draagt bij aan de groepsenergie. Ook als er uitwisseling is tussen de deelnemers is het leuk om elkaar te kunnen zien; gezichtsuitdrukking en mimiek zijn minstens zo belangrijk bij communicatie als woorden.
Iedereen heeft eigen redenen om deel te nemen aan een online sangha. Belangstelling voor meditatie kan al een reden zijn. Ook kan het een uitkomst zijn voor mensen die niet dicht bij een reguliere sangha wonen, of voor mensen die (tijdelijk) minder mobiel zijn en niet naar de bijeenkomsten in hun woonplaats kunnen. Verder vindt iedereen het soms gewoon fijn om even niet het huis uit te hoeven.
Nederlandstalige initiatieven
In het Nederlandse taalgebied bestaan inmiddels verschillende online sangha’s. Hieronder een overzicht.
De Digitale Sangha van Joost van den Heuvel Rijnders
Joost organiseert een maandelijkse bijeenkomst waarbij kort gezamenlijk wordt gemediteerd en Joost een dhammatalk geeft.
www.joost-meditatie.nl
Bright Dharma
De Nederlandstalige sangha Bright Dharma is het initiatief van Marjolein Janssen. Bright Dharma biedt een wekelijkse doorlopende groep op de woensdagavonden. Ook worden er regelmatig introductiecursussen vipassana-meditatie georganiseerd en, voor mediterenden met ervaring, verdiepingscursussen en thema-avonden. www.brightdharma.nl
30NOW
30Now is geen online sangha, maar een programma dat iedere dag, dertig dagen lang, toegang biedt tot een nieuwe begeleide meditatie. Er zijn verschillende meditatiebegeleiders om uit te kiezen. Het is ideaal voor beginners, omdat je in dertig dagen stapsgewijs leert begrijpen en ervaren wat meditatie inhoudt. Maar ook gevorderden kunnen dit gratis programma volgen. Daarnaast worden er regelmatig live dhamma-talks en begeleide meditaties gegeven.
www.30now.nl
Online Abhidhamma
Helena Pauptit en Bianca Vermeij organiseren twee keer per jaar een online Abhidhammacursus, bedoeld voor ervaren mediterenden met enige basiskennis van de Abhidhamma.
www.abhidhamma.nl
Online Insight Dialogue
Tegenwoordig is het ook mogelijk online Insight Dialogue te beoefenen. Nederlandstalige initiatieven worden aangekondigd op de Facebook-pagina. www.facebook.com/insightdialoguenederland
Engelstalige initiatieven
Voor wie geen moeite heeft met Engels zijn er veel mogelijkheden om online te mediteren. Aangezien het aanbod groot is, hieronder slechts een aantal opties.
Insight Meditation Center (IMC)
IMC is een meditatiecentrum in Californië dat naast het eerder genoemde audiodharma.org via YouTube livestreams biedt van dhamma-talks. Als een lezing live te volgen is, komt op de site naast de lezing een videoknop te staan. Onder andere de dhamma-talk op zondag van Gil Fronsdal (en gastleraren) wordt live gestreamd. Deze is iedere zondag Nederlandse tijd 19.00 – 19.45 uur. www.youtube.com/user/insightmed/videos
Verder biedt het IMC een online introductiecursus mindfulnessmeditatie. Enkele keren per jaar zijn er begeleiders of coaches beschikbaar, maar het programma is ook zelfstandig te volgen.
www.insightmeditationcenter.org/online-courses/
Spirit Rock Meditation Center
Spirit Rock is een retraitecentrum in Californië. Naast retraites biedt het livestreams van dhamma-talks en online verdiepingscursussen aan. www.spiritrock.org/programs/online-offerings
Daarnaast is Next Step Dharma een speciaal initiatief voor diegenen die net uit retraite komen en een manier zoeken om de diepte van de retraite te integreren in het dagelijks leven.
www.spiritrock.org/nextstepdharma
Shaila Catherine
Shaila Catherine is een Amerikaanse meditatielerares die in Nederland regelmatig Sangha Metta-retraites begeleidt. Shaila organiseert online cursussen en sutta-studiegroepen.
www.imsb.org/programs/sutta-study-courses en www.bodhicourses.org
Online Insight Dialogue
Zie voor Engelstalige Insight Dialogue-initiatieven (waaronder enkele wekelijkse groepen): www.metta.org/programs
Dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd in het Simsara magazine van september 2019. Klik hier voor de PDF versie van dit magazine.
